Công ty đại chúng là gì?

Công ty đại chúng (tiếng Anh: public, publicly traded, publicly held company, hay public corporation) là những công ty thực hiện huy động vốn rộng rãi từ công chúng thông qua phát hành chứng khoán. Quy định về công ty đại chúng có thể khác nhau ở các quốc gia.

Tại Việt Nam, khái niệm về “công ty đại chúng” xuất hiện khá muộn. Mãi đến năm 2006, khi Luật Chứng khoán được thông qua thì khái niệm này mới được phổ biến.

Đặc điểm của công ty đại chúng

Công ty đại chúng có các đặc điểm cơ bản của công ty cổ phần như: có cổ đông, có vốn điều lệ được chia thành cổ phần, có tư cách pháp nhân,...

Các hoạt động của công ty đại chúng ngoài vừa phải tuân theo các quy định của luật Doanh nghiệp, còn phải theo Luật Chứng khoán và các quy định có liên quan.

Công ty Đại chúng chịu sự quản lý đồng thời của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Sở kế hoạch và Đầu tư.

Số lượng cổ đông trong công ty đại chúng không giới hạn, và có khả năng thay đổi thường xuyên thông qua việc mua bán trao đổi cổ phần.

Điều kiện để trở thành công ty đại chúng

Theo quy định tại Luật Chứng khoán, công ty đại chúng là công ty cổ phần thuộc một trong hai loại hình sau đây:

1. Công ty có vốn điều lệ đã góp từ 30 tỷ đồng trở lên và có tối thiểu là 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn nắm giữ;
2. Công ty đã thực hiện chào bán thành công cổ phiếu lần đầu ra công chúng thông qua đăng ký với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Trong trường hợp 1, công ty phải nộp hồ sơ đăng ký đại chúng cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày công ty hoàn thành việc góp vốn và có cơ cấu cổ đông đáp ứng đủ điều kiện.

Phân loại

Có thể hiểu là công ty đại chúng là những công ty thực hiện huy động vốn rộng rãi từ công chúng thông qua phát hành chứng khoán. Chứng khoán của công ty đại chúng có thể là chứng khoán đã niêm yết trên sàn giao dịch tập trung hoặc chưa niêm yết. Do đó, có thể phân loại công ty đại chúng thành hai loại: Công ty đại chúng đã niêm yết và công ty đại chúng chưa niêm yết.

Ưu và nhược điểm của công ty đại chúng

Ưu điểm

Dưới sự giám sát của Ủy ban chứng khoán, công ty đại chúng buộc phải công khai và minh bạch các thông tin về hoạt động. Điều này làm giảm các rủi ro cho cổ đông, nhất là các cổ đông nhỏ lẻ khi tham gia đầu tư vào công ty.

Các thông tin được công khai rộng rãi nên công ty đại chúng được nhiều cá nhân, tổ chức biết đến. Điều này giúp công ty thuận tiện hơn trong việc huy động vốn.

Nhược điểm

Khi thực hiện chào bán cổ phần ra công chúng, công ty sẽ phải chịu các chi phí đợt phát hành như: chi phí kiểm toán, chi phí bảo lãnh phát hành, chi phí chuẩn bị hồ sơ, giấy tờ để xin phép phát hành, chi phí quảng cáo cho đợt phát hành….

Tính đại chúng vừa là ưu điểm vừa là hạn chế của mô hình công ty đại chúng do quá nhiều cổ đông dẫn đến tình trạng khó quản lý, mất tính ổn định trong quản lý công ty khi có sự thay đổi các cổ đông lớn.