Pha loãng cổ phiếu là gì?

Pha loãng cổ phiếu là tình trạng tỷ lệ sở hữu của cổ đông hiện hữu bị giảm khi công ty phát hành thêm cổ phiếu mới và phân bổ không đồng đều cho các cổ đông. Pha loãng cổ phiếu cũng có thể xảy ra khi người nắm giữ quyền chọn mua cổ phiếu, hoặc người nắm giữ trái phiếu chuyển đổi thực hiện quyền của họ.

Ví dụ về pha loãng cổ phiếu

Công ty A hiện tại có 100 cổ phiếu được sở hữu bởi 100 cổ đông cá nhân, tương ứng mỗi cổ đông sở hữu 1% công ty. Nếu sau đó công ty A mở đợt chào bán cổ phiếu lần thứ hai và phát hành 100 cổ phiếu mới cho 100 cổ đông nữa, mỗi cổ đông cũ sẽ chỉ sở hữu 0,5% công ty. Tỷ lệ sở hữu nhỏ hơn cũng làm giảm đi quyền biểu quyết của cổ đông.

Tuy nhiên, khi doanh nghiệp phát hành cổ phiếu chi trả cổ tức cho cổ đông hay chia tách cổ phiếu, mỗi cổ đông sẽ được nhận lượng cổ phiếu tương ứng theo tỷ lệ sở hữu hiện tại. Khi đó, phương án phát hành này tuy làm giảm tỷ lệ lợi nhuận trên mỗi cổ phần (EPS), nhưng lại không làm thay đổi tỷ lệ sở hữu của mỗi cổ đông.

Pha loãng tỷ lệ sở hữu và pha loãng lợi ích kinh tế

Pha loãng có thể được phân loại thành pha loãng tỷ lệ sở hữu (percentage dilution) hoặc pha loãng lợi ích kinh tế (economic interest dilution).

Pha loãng tỷ lệ sở hữu xảy ra khi công ty phát hành cổ phần mới hoặc thực hiện việc chuyển đổi trái phiếu ở mức giá phù hợp với mức giá thị trường của cổ phiếu.

Pha loãng về lợi ích kinh tế xảy ra trong các trường hợp tương tự như pha loãng sở hữu tỷ lệ sở hữu, điểm khác biệt chính là giá chuyển đổi hoặc giá phát hành thấp hơn với mức giá thị trường của cổ phiếu tại thời điểm chuyển đổi.

Khi nào cổ phiếu bị pha loãng

Pha loãng cổ phiếu xảy ra khi có một trong các sự kiện sau đây:

• Doanh nghiệp phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn.
• Doanh nghiệp phát hành cổ phiếu mới cho mục đích sáp nhập: công ty nhận sáp nhập phát hành thêm cổ phiếu và hoán đổi chúng với toàn bộ cổ phiếu của công ty mục tiêu.
• Nhân viên thực hiện quyền mua ESOP: ESOP là một dạng quyền chọn mua cổ phiếu được phát hành cho nhân viên của công ty. Khi quyền chọn mua cổ phiếu được thực hiện, chúng sẽ được chuyển đổi thành cổ phiếu. Do đó, số lượng cổ phiếu đang lưu hành của công ty cũng tăng lên.
• Trái phiếu chuyển đổi được chuyển đổi sang cổ phiếu: để thực hiện việc chuyển đổi, doanh nghiệp phải phát hành thêm cổ phiếu mới và tiến hành hoán đổi với với trái phiếu theo tỷ lệ và giá đã thỏa thuận trước.

Ảnh hưởng của pha loãng cổ phiếu

Pha loãng cổ phiếu có thể gây ảnh hưởng như:

• Thay đổi cơ cấu cổ đông, có thể khiến các cổ đông sáng lập mất quyền kiểm soát doanh nghiệp;
• Thay đổi cơ cấu vốn, làm tăng vốn chủ sở hữu, giảm nợ (trong trường hợp chuyển đổi trái phiếu sang cổ phiếu);
• Thay đổi các chỉ số tài chính quan trọng của doanh nghiệp, như chỉ số EPS, ROE, Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu;
• Tăng áp lực cho ban lãnh đạo doanh nghiệp phải tạo ra lợi nhuận tương ứng với phần vốn tăng thêm.

Nhiều cổ đông hiện hữu không thích việc cổ phiếu bị pha loãng. Vì thực chất, việc tăng thêm số cổ đông khiến cho quyền sở hữu công ty của họ bị cắt giảm. Nhưng pha loãng cổ phiếu không phải lúc nào cũng mang ý nghĩa tiêu cực. Nếu công ty phát hành cổ phiếu mới để tăng lượng tiền của công ty, thì điều này có thể là tích cực. Điều này cũng đúng trong các trường hợp công ty phát hành thêm cổ phiếu để có tiền tài trợ một dự án mới, ví dụ như đầu tư vào một sản phẩm mới hay mua lại một đối thủ cạnh tranh.