Cơn bĩ cực của công ty mẹ Gojek: Kinh doanh ngày càng lỗ, IPO sai thời điểm và đầu tư quá dàn trải

Theo tờ Nikkei Asian Review, CEO Andre Soelistyo của nền tảng thương mại điện tử và siêu ứng dụng Goto vẫn vô cùng lạc quan dù thua lỗ của hãng năm 2022 tăng đến hơn 50%.

Để bào chữa cho sự thất bại này, CEO Soelistyo gọi chúng là “thách thức”, “bước ngoặt quan trọng” dù rõ ràng Goto còn xa mới sinh được lợi nhuận kể từ khi niêm yết trên sàn chứng khoán suốt 1 năm qua.

“Đây là năm đã khiến tư duy của chúng tôi phải thay đổi, đồng thời chỉ ra cho doanh nghiệp cách vận hành chính xác là như thế nào”, CEO Soelistyo gián tiếp thừa nhận thất bại trong buổi công bố kết quả kinh doanh.

Theo đó, Goto ghi nhận khoản lỗ ròng tăng 56% trong ngoài so với năm 2021, lên mức 40,4 nghìn tỷ Rupiah, tương đương 2,7 tỷ USD. Khoản lỗ này cao hơn gấp 3 lần so với doanh thu của Goto dù hãng đã cố gắng nâng doanh thu lên gấp đôi trong năm ngoái, đạt 11,3 nghìn tỷ Rupiah.

Điều tồi tệ là trong khi những đối thủ cùng ngành khu vực Đông Nam Á, như Bukalapak của Indonesia, Grab và Sea của Singapore thu được lợi nhuận cùng sự phát triển thì tình hình của Goto lại tệ đi từng ngày.

Hậu quả của điều này là vô cùng rõ ràng khi các nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu của Goto. Xin được nhắc là chưa đến 1 năm trước vào tháng 5/2021, việc sáp nhập giữa ứng dụng giao hàng Gojek cùng nền tảng thương mại điện tử Tokopedia đã trở thành thương vụ lớn nhất trong lịch sử doanh nghiệp Indonesia. Cả 2 kỳ lân này khi đó đều là những startup có tổng giá trị ước tính hơn 1 tỷ USD.

Thế nhưng kể từ khi niêm yết trên sàn chứng khoán Indonesia (IDX) vào năm ngoái đến nay, cổ phiếu của Goto đã trên đà giảm. Tính đến phiên 6/4/2023, cổ phiếu này giảm 6%, đóng cửa ở mức 101 Rupiah/cổ, tức chỉ bằng chưa đến 1/3 so với mức giá 338 Rupiah thời phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO).

Tổng mức vốn hóa thị trường của Goto cũng chỉ còn 119,6 nghìn tỷ Rupiah, đứng thứ 14 trên IDX.

Không gặp thời và đầu tư dàn trải

“Với Goto, tôi cho rằng thách thức lớn nhất của họ là không gặp thời. Công ty này IPO vào thời điểm mà ngành công nghệ gặp khó khăn, nhà đầu tư thì đòi hỏi lợi nhuận chứ không màng đến tăng trưởng như trước nữa”, giám đốc điều hành Piter Abdullah của Segara Research Institutte nhận định.

Bất chấp những thông tin tiêu cực như vậy, CEO Soelistyo vẫn tự tin rằng công ty cuối cùng sẽ có lợi nhuận, đồng thời chỉ ra rằng chỉ số EBITDA (thu nhập trước lãi vay) của doanh nghiệp này đã được cải thiện trong 4 quý liên tiếp tính đến cuối năm ngoái.

Hiện Goto đang cố gắng tiết giảm chi phí bằng cách cắt giảm 34% ngân sách cho ưu đãi và tiếp thị sản phẩm xuống còn 2,8 nghìn tỷ Rupiah trong quý IV/2022 so với cùng kỳ năm 2021.

Thế nhưng việc chỉ thắt lưng buộc bụng sẽ chẳng ích gì nếu hãng không kiếm ra tiền và thách thức ở đây thì không chỉ nằm ở vấn đề tài chính. Việc không có đủ sức cạnh tranh cũng như cải thiện các chức năng cơ bản trong kinh doanh của Goto khiến họ hụt hơi trước những đối thủ sừng sỏ trong khu vực.

“Goto đã từng tuyên bố sẽ đem lại lợi nhuận nhưng họ lại gặp phải vấn đề thiếu vốn cũng như đối mặt nhiều đối thủ mạnh trong thời điểm thị trường ngành công nghệ đi xuống. Tồi tệ hơn là Goto ngay từ đầu đã dàn trải kinh doanh trên quá nhiều mảng, qua đó phải cạnh tranh với vô số đối thủ mạnh có tiềm lực tài chính khủng”, CEO Jianggan Li của Momentum Works cho biết.

Tờ Nikkei nhận định khoản lỗ nặng của Goto đến từ nhiều nguồn, bao gồm 11 nghìn tỷ Rupiah chi phí sáp nhập Gojek với Tokopedia. Việc phải chi các khoản bồi thường liên quan đến cổ phiếu khi sáp nhập cũng là nguyên nhân khiến hãng tiêu tốn nhiều tiền hơn.

“Chúng tôi cho rằng phần lớn chi phí đến từ tiền lương nhân viên tăng đột biến sau sáp nhập, thế rồi những khoản bồi thường cho lao động bị sa thải trong chiến dịch cắt giảm chi phí”, chuyên gia kinh tế Josua Pardede của ngân hàng Bank Permata nói.

Rút khỏi Việt Nam

Theo Nikkei, Goto không phải nền tảng thương mại điện tử và siêu ứng dụng duy nhất đối mặt khó khăn trong năm vừa qua. Thế nhưng nếu so sánh với các đối thủ cùng ngành thì kết quả kinh doanh của họ kém quá xa.

Hãng Sea của Singapore vào tháng 3/2023 đã công bố quý có lợi nhuận đầu tiên kể từ khi IPO cách đây 5 năm, tất cả là nhờ nỗ lực tái cấu trúc hoạt động, cắt giảm hàng nghìn nhân viên cũng như điều chỉnh mức lương.

Trong khi đó, Bukalapak của Indonesia đã công bố có lợi nhuận từ năm 2022.

Một tên tuổi nổi tiếng khác là Grab thì được dự đoán sẽ hòa vốn vào cuối năm 2023 sau khi chỉ đạt mức thua lỗ 1,74 tỷ USD năm 2022, giảm 51% so với năm trước đó.

Đứng trước tình hình đó, Goto đã tuyên bố cắt giảm 600 lao động sau khi đã sa thải 1.300 nhân viên, tương đương 12% nhân lực vào tháng 11/2022.

Dẫu vậy, CEO Li của Momentum Works nhận định chỉ cắt giảm lao động là chẳng đủ. Theo CEO này, Goto cần cắt giảm các hoạt động kinh doanh không cốt lõi, thoái vốn khỏi thị trường Việt Nam khi việc cạnh tranh là không khả thi trong ngắn và trung hạn.

“Để đạt được lợi nhuận thì họ sẽ cần làm nhiều thứ hơn nhằm tăng hiệu quả kinh doanh và cắt giảm chi phí hoạt động”, CEO Li đánh giá.

“Việc chi tiêu quá nhiều cho khuyến mãi là tốt với khách hàng nhưng lại gây thiệt hại cho doanh nghiệp”, chuyên gia nghiên cứu Reza Priyambada của Viện CSA Research Institute đồng quan điểm.