Lợi ích cổ đông không kiểm soát

Có thể hiểu lợi ích của cổ đông không kiểm soát (Non-Controlling Interest) là một khoản mục nằm trong báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ, phản ánh phần tài sản hoặc thu nhập thuộc về các cổ đông thiểu số của công ty con.

Khi báo cáo tài chính của hai công ty được hợp nhất, lợi nhuận của cả hai công ty đều được gộp vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Trong trường hợp này, phần lợi nhuận của các cổ đông thiểu số trong công ty con, không thuộc sở hữu của công ty mẹ được ghi trong báo cáo tài chính hợp nhất dưới mục “lợi ích của cổ đông không kiểm soát”.

Trong báo cáo tài chính hợp nhất, khoản lợi ích cổ đông không kiểm soát được trừ vào “lợi nhuận sau thuế hợp nhất” để ra thu nhập ròng của công ty mẹ.

Ví dụ về lợi ích cổ đông không kiểm soát

Công ty A hoàn tất mua 80% vốn điều lệ của công ty B, do đó công ty A sẽ trở thành công ty mẹ của B. 20% vốn còn lại của công ty B được sở hữu bởi nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ khác.

Sau khi trở thành công ty mẹ - con, báo cáo tài chính về tình hình kinh doanh của công ty B được hợp nhất với công ty A. Báo cáo này sẽ phản ánh toàn bộ tài sản, nguồn vốn, doanh thu và chi phí của cả hai công ty A và B.

Tuy nhiên, A trên thực tế công ty A chỉ sở hữu 80% B, 20% còn lại vẫn thuộc về các cổ đông nhỏ lẻ khác. Khi công ty B làm ăn có lãi, phần lãi của công ty B cũng sẽ được phân chia theo tỷ lệ sở hữu. Phần lợi nhuận tương ứng với 20% của các cổ đông nhỏ lẻ này được gọi là “lợi ích cổ đông không kiểm soát” hay “lợi ích cổ đông thiểu số”. Vì phần lợi nhuận này không thuộc về công ty mẹ nên sẽ được loại ra khỏi lợi nhuận sau thuế trong BCTC hợp nhất của công ty mẹ.

Phân loại

Lợi ích cổ đông không kiểm soát được chia thành hai loại: lợi ích trực tiếp và lợi ích gián tiếp.

• Công ty mẹ có lợi ích trực tiếp trong hoạt động của công ty con nếu công ty mẹ có sở hữu một phần hoặc toàn bộ tài sản thuần trong công ty con. Ví dụ: Công ty A đầu tư trực tiếp vào công ty con là B với tỷ lệ sở hữu 70% thì tỷ lệ lợi ích trực tiếp giữa công ty A và các cổ đông không kiểm soát sẽ tương ứng là 70% và 30%.
• Lợi ích gián tiếp của công ty là trường hợp công ty mẹ thực hiện quyền kiểm soát của mình trong công ty con thông qua một công ty con khác. Ví dụ: Công ty A đầu tư trực tiếp vào công ty B với tỷ lệ sở hữu 70%. Công ty B lại đầu tư trực tiếp vào công ty C với tỷ lệ sở hữu 60%. Công ty mẹ A sẽ có lợi ích gián tiếp đối với công ty C thông qua công ty B.