Passport to Finance #5: Cost Controller - Thấu hiểu insights đằng sau những con số

Ở bài viết này, hãy cùng ProFin.vn đến với buổi chia sẻ của chị Lý Ngọc Phương - Former Strategic Planning Manager tại Wilmar CLV về vị trí Cost Controller.

Đâu là nguyên nhân khiến chị đến với công việc Cost Controller?

Tôi tốt nghiệp chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng tại Đại học Cần Thơ. Bên cạnh chuyên ngành về ngân hàng, tôi còn đăng ký học thêm các môn tự chọn về quản trị tài chính doanh nghiệp và cảm thấy yêu thích. Vì thế sau khi tốt nghiệp, tôi bắt đầu làm việc tại Wilmar CLV với vai trò quản trị tài chính, cụ thể là công việc kiểm soát chi phí (Cost Controller) cho ngành hàng Thức ăn Chăn nuôi trong 5 năm. Giai đoạn tiếp theo, tôi đảm nhiệm quản lý Chuỗi cung ứng với vị trí Strategic Planning Manager của ngành hàng FMCG (Fast Moving Consumer Goods: ngành hàng tiêu dùng nhanh).

Tiếp theo, chị Phương có thể cung cấp cái nhìn tổng quát về công việc Cost Controller được không?

Cost Controller là một phần của công tác kế toán quản trị. Để hiểu rõ hơn, bạn cần phải phân biệt được sự khác biệt giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị như sau:

• Kế toán tài chính có nhiệm vụ ghi nhận lại các giao dịch tài chính mà doanh nghiệp đã thực hiện trong quá khứ. Họ sẽ tổng hợp các thông tin giao dịch, cùng với hóa đơn chứng từ đầy đủ và hợp lệ thành các báo cáo tài chính (ví dụ: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ). Bên cạnh đó, họ cần đảm bảo tuân thủ các chuẩn mực kế toán và quy định pháp lý có liên quan. Những báo cáo do kế toán tài chính thực hiện chủ yếu phục vụ cho đối tượng bên ngoài doanh nghiệp, chẳng hạn như nhà đầu tư, ngân hàng, cơ quan Thuế, các cơ quan tài chính,...
• Trong khi đó, những báo cáo tài chính do kế toán quản trị thực hiện sẽ tùy chỉnh theo yêu cầu nội bộ, phục vụ cho việc ra quyết định của công ty. Khác với kế toán tài chính, các báo cáo của kế toán quản trị có mục đích điều hành và quản trị nội bộ. Do đó, kế toán quản trị cần làm việc với tất cả bộ phận trong công ty, nhằm thu thập đầy đủ thông tin và đánh giá hiệu quả sử dụng chi phí của các phòng ban. Từ đó, kế toán quản trị sẽ phân tích, đưa ra đề xuất nhằm cải thiện chi phí phí và dự báo tình hình tài chính của doanh nghiệp trong thời gian tới. Bên cạnh dữ liệu tài chính, kế toán quản trị cũng phải nắm được các thông tin phi tài chính khác có tác động đến doanh nghiệp.

Nếu có dự định trở thành Cost Controller trong tương lai, các bạn nên đăng ký học chuyên ngành nào để dễ kiếm việc khi tốt nghiệp?

Tốt nghiệp chuyên ngành Kế toán, Tài chính là con đường chính thống giúp bạn thẳng tiến đến công việc Cost Controller. Tuy nhiên, sinh viên tốt nghiệp từ các ngành kinh tế khác vẫn có cơ hội theo đuổi nghề này, vì chương trình đại học vẫn có các môn đại cương về Kế toán và Tài chính.

Ngoài ra các bạn có thể học thêm các chứng chỉ hành nghề quốc tế như CMA, ACCA. Các chứng chỉ này sẽ giúp bạn nâng cao kỹ năng nghề nghiệp về Kế toán quản trị, cũng như mở ra cơ hội cho những người tốt nghiệp trái ngành.

Dân Tài chính học gì #3: ACCA - Chìa khóa nâng cao thu nhập và địa vị trong giới tài chính

Khi sở hữu chứng chỉ ACCA, bạn không chỉ có cơ hội làm việc tại các doanh nghiệp uy tín, mà còn có thể tiếp tục đi đến những bậc thang cao hơn trong hành trình sự nghiệp.

ProFinNguyên Nguyễn

Theo chị, đâu là những yếu tố quan trọng để trở thành một Cost Controller xuất sắc?

Theo tôi, bên cạnh kiến thức chuyên môn, có 2 yếu tố quan trọng đối với một Cost Controller: đó là nắm vững quy trình vận hành của doanh nghiệp và hiểu được insights đằng sau những con số.

Thứ nhất, mỗi doanh nghiệp sẽ có quy trình và cách vận hành khác nhau, ngay cả các doanh nghiệp trong cùng ngành sẽ có cách tổ chức và thiết kế khác nhau. Vậy nên, Cost Controller phải nắm rõ quy trình vận hành của công ty và tính chất đặc thù của doanh nghiệp. Từ đó, bạn sẽ biết được nhóm chi phí phát sinh nào là trọng yếu, khoản chi nào không thể cắt giảm và khoản nào có thể tối ưu.

Thứ hai là hiểu được insights đằng sau những con số. Việc theo dõi các chỉ số trên báo cáo vận hành như báo cáo sản xuất, báo cáo tồn kho, báo cáo nhập, xuất hàng, v.v... giúp bạn nhanh chóng phát hiện ra những điều bất thường, có thể ảnh hưởng đến chi phí. Sau đó, bạn cần phân tích và trao đổi với các bộ phận có liên quan, nhằm tìm ra nguyên nhân và đề xuất giải pháp giúp cải thiện quy trình và tiết kiệm chi phí. Điều này đòi hỏi bạn cần có sự kiên nhẫn và khả năng tìm tòi để không bỏ qua những số liệu, khoản mục bất thường. Bên cạnh đó là khả năng tương tác và thuyết phục, như vậy thì quá trình làm việc với người phụ trách của các phòng ban mới suôn sẻ.

Có một điều mà không ít bạn trẻ quan tâm, đó chính là khả năng chuyển ngành và lộ trình thăng tiến. Chị có thể chia sẻ thêm về tiềm năng nghề nghiệp của một Cost Controller được không ạ?

Theo kinh nghiệm và quan sát của tôi, cấu trúc phòng Tài chính – Kế toán phụ thuộc vào quy mô và lĩnh vực kinh doanh của công ty.

Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), cấu trúc phòng ban Tài chính - Kế toán khá đơn giản. Kế toán viên sẽ kiêm nhiệm cả công việc Tài chính và Kế toán. Vì thế, cơ hội để làm công việc có tính chuyên môn hóa như Cost Controller ở doanh nghiệp SMEs sẽ ít. Thay vào đó, kỹ năng kiểm soát chi phí sẽ tạo lợi thế để Kế toán viên ở SMEs có thể tiến xa hơn để trở thành Kế toán trưởng.

Đối với các công ty có quy mô lớn hoặc tập đoàn đa quốc gia, mức độ phức tạp của lĩnh vực kinh doanh quyết định mức độ chuyên biệt hóa của công việc Cost Controller, giúp kiểm soát chi phí cho từng bộ phận cụ thể như Mua hàng, Sản xuất, Thương mại, v.v…Bên cạnh đó, lộ trình thăng tiến ở các doanh nghiệp này tương đối rõ ràng từ cấp độ Nhân viên, Giám sát và Quản lý, cụ thể như sau:

• Cấp độ Nhân viên (kinh nghiệm 1 – 3 năm): Các bạn sẽ phụ trách thu thập dữ liệu để phân tích, lập các báo cáo quản trị định kỳ theo ngày, tuần, tháng hay theo từng bộ phận cụ thể, tính toán và so sánh các chi phí phục vụ cho quyết định trong hoạt động vận hành hàng ngày, đảm bảo các giao dịch phát sinh chi phí theo quy định của công ty, v.v…
• Cấp độ Giám sát (kinh nghiệm 3 – 5 năm): Các bạn sẽ thực hiện phân tích, theo dõi và kiểm soát chi phí so với kế hoạch đặt ra, tính toán các chi phí ở mức độ phức tạp hơn, phục vụ cho việc ra quyết định trung hạn, v.v… Ở cấp độ này, các bạn có thể quản lý đội nhóm và tương tác nhiều hơn với các phòng ban khác trong công ty.
• Cấp độ Quản lý (kinh nghiệm từ 5 năm trở lên): Các bạn sẽ thực hiện kiểm soát chi phí và lợi nhuận ở cấp độ toàn công ty, cung cấp các thông tin phục vụ cho quyết định mang tính chiến lược, kiểm soát hệ thống nội bộ, cải tiến quy trình kinh doanh. Ở cấp độ này, bạn cần có kỹ năng quản lý đối tác, bao gồm nội bộ và bên ngoài doanh nghiệp.

Công việc này còn mở ra rất nhiều cơ hội nghề nghiệp khác, do bạn có thể luân chuyển sang các công ty cùng hoặc khác ngành, chỉ cần bạn có khả năng học hỏi và thích nghi tốt. Bên cạnh công việc chính là kiểm soát chi phí, nếu bạn có khả năng mở rộng kiến thức và kỹ năng về hoạch định chiến lược tài chính, bạn có thể chuyển sang công việc FP&A (Phân tích và Hoạch định Tài chính) và xa hơn nữa là vị trí CFO.

Theo dự đoán của chị, nhu cầu tuyển dụng vị trí Cost Controller sẽ ra sao trong những năm tới?

Ngày nay các phần mềm hỗ trợ cũng như những tổ chức cung cấp dịch vụ ra đời giúp giảm áp lực về khối lượng công việc và chi phí vận hành cho bộ phận Kế toán tài chính của doanh nghiệp.

Theo thống kê tôi đọc được từ Fortune Business Insights, tính đến trước năm 2026, giá trị của thị trường phần mềm kế toán toàn cầu sẽ chạm mốc 20 tỷ USD. Điều đó là minh chứng của sự phát triển mạnh mẽ của các phần mềm kế toán, đồng thời cho thấy doanh nghiệp, đặc biệt là các SMEs, đang tận dụng công nghệ hoặc thuê dịch vụ ngoài đối với nghiệp vụ kế toán tài chính để tiết kiệm chi phí. Bên cạnh đó, các công ty sẽ có xu hướng đầu tư nhiều hơn vào khía cạnh kế toán quản trị, với mục đích tối ưu các loại chi phí vận hành, nhằm đưa ra quyết định kinh doanh hiệu quả và nhanh chóng hơn.

Theo kết quả khảo sát hơn 3.000 kế toán viên do chuyên gia Keir Thomas-Bryant thực hiện, 57% khẳng định kế toán nhất định phải có khả năng sử dụng công nghệ trong thời gian tới.

Vì thế, theo quan điểm của tôi, nhu cầu tuyển dụng công việc liên quan đến kế toán quản trị nói chung và Cost Controller nói riêng sẽ tiếp tục tăng. Tuy nhiên, mô hình kinh doanh ngày càng phức tạp và thay đổi nhanh chóng, do đó đòi hỏi các bạn nên liên tục cập nhật kiến thức và kỹ năng để bản thân không bị lỗi thời, giúp nâng cao vị thế cạnh tranh của bản thân.

Xin cảm ơn những chia sẻ hữu ích của chị Phương!

"Passport to Finance” là chuỗi bài chia sẻ từ các chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Tài chính. ProFin.vn hy vọng loạt bài này sẽ là “tấm hộ chiếu” giúp các bạn có được định hướng nghề nghiệp vững chắc, đồng thời có thêm tự tin để chắp cánh đến thế giới Tài chính thú vị và đầy màu sắc.